Ἀποσπάσματα
Σελ 11
“Εἴμαστε μέσα στὸ πεδίο τῆς ἱστορίας ὅπως στῆς γλώσσας ἢ τοῦ ὄντος”[149], παθητικὰ μαζὶ καὶ δημιουργικά. Σκέφτεται κανεὶς τὴν ἱστορία γιὰ νὰ καταλάβει τὰ μεγέθη, τὶς προοπτικές, τὶς κύριες δυνάμεις ποὺ ἤδη ἐνεργοῦν ἢ προετοιμάζονται, μεγαλώνοντας καὶ βαθαίνοντας τὴν προσωπική του συμμετοχὴ στὴν δημιουργικότητά της.
“Νὰ διακρίνει κανεὶς μέσα στὸ χάος τῶν γεγονότων, τῶν πληροφοριῶν, τῶν τάσεων, τῶν δυνατοτήτων, τῶν ἐπιχειρημάτων, τῶν συλλογισμῶν, τῶν ἀντιρρήσεων καὶ τῶν ἀντι‑αντιρρήσεων, αὐτὸ ποὺ μετράει ἀπ’ αὐτὸ ποὺ δὲν μετράει, αὐτὸ ποὺ εἶναι ἐξαιρετικὰ πιθανὸ ἀπ’ αὐτὸ ποὺ εἶναι ἐλάχιστα, τὸν παράγοντα ποὺ ἔχει ἢ ποὺ μπορεῖ νὰ ἀποκτήσει ἕνα ἀποφασιστικὸ βάρος ἀπ’ αὐτὸν ποὺ μπορεῖ νὰ παραληφθεῖ ἢ νὰ ὑπαχθεῖ σὲ κάτι ἄλλο...”[150]
Ἡ διεργασία αὐτὴ σημαίνει αὐτογνωσία, ὄχι ἀφ’ ὑψηλοῦ φιλοσοφία τῆς ἱστορίας. Στὴν αὐτογνωσία καταλαβαίνουμε ὅτι “ὑπάρχει λιγώτερη συνοχὴ στὴν πραγματικὴ ἱστορία, ἀπ’ ὅ,τι φαίνεται στὰ δικά μας ἑρμηνευτικὰ σχήματα”,[151] ἀλλὰ χωρὶς τὴν εὐθύνη ποὺ φέρει ἡ συνοχὴ τῆς προσωπικῆς συνείδησης, δὲν θὰ ἦταν δυνατὴ οὔτε ἡ μικρότερη συνοχὴ τῆς πολιτισμικῆς ἱστορίας. Ὅπως στὴν πρωτεύουσα καὶ προσωπικὴ διάσταση μπορεῖ νὰ καταφάσκεται μιὰ ἑνότητα στὰ διάχυτα συμβάντα τοῦ παρελθόντος, τὸ ἴδιο στὴν διάσταση τῶν πολιτισμῶν καὶ τῶν παραδόσεων, ἡ ἱστορικὴ συνείδηση τῶν λαῶν δημιουργεῖ τὴν ἴδια τὴν δυνατότητα γιὰ πραγματικὴ διάκριση σημαντικοῦ καὶ ἀσήμαντου. Νὰ σκεφτοῦμε τὴν ἱστορία ὄχι σὰν ἀντικείμενο διαθέσιμο σὲ κάθε ἑρμηνευτικὴ αὐθαιρεσία, ἀλλὰ ὅπως τὸ καταλάβαινε ὁ Ζαμπέλιος, προσπαθῶντας μὲ τρυφερότητα νὰ πλησιάσουμε τὸ Θέλημα τὸ ὁποῖο τὴν διατρέχει: “τοὺς θησαυροὺς τῆς γνωμολογίας μας νὰ μή τοὺς ἀναλώνουμε μάταια, βδελυττόμενοι σειρὰ πράξεων τὶς ὁποῖες μποροῦμε καὶ χρειάζεται νὰ ἑρμηνεύσουμε, δὲν μποροῦμε ὅμως νὰ ἀφαιρέσουμε ἀπὸ ὅπου πάνσοφος νοῦς τὶς ἐγκατέστησε.
“Ἡ γνώση τῆς ἱστορίας ἀπαιτεῖ φιλοστοργία μᾶλλον, παρὰ ἀδυσώπητη διάθεση. Ὅπως συμβαίνει στὴν θρησκεία, ἡ ὁποία ἀποστρέφεται τὸν ἐγωϊσμὸ καὶ διδάσκει τὴν αὐταπάρνηση”.[152]
[149] Μερλὼ-Ποντύ, Σημεῖα, ὅ.π., σ. 37.
[150] Καστοριάδης, Μπροστὰ στὸν πόλεμο, ὅ.π., σ. 17.
[151] Φλορόφσκυ, Χριστιανισμὸς καὶ πολιτισμός, ὅ.π., σ. 63.
[152] Ζαμπέλιος, Βυζαντιναὶ μελέται, ὅ.π., σ. 149.
Προηγούμενη Ἑνότητα - Ἑπόμενη Ἑνότητα
