Γ. Βαλσάμης:
Ὁ Πλάτων, ὁ Ἀριστοτέλης, καὶ ἡ κατάργηση τῆς μετριότητας

Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὰ στοιχεῖα

Σελ 2

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ Ἀριστοτέλης δὲν ἐξηγεῖ τί ἀκριβῶς σημαίνει ἡ ‘κάθαρση τῶν παθημάτων,’ χάρη στὴν ὁποία δικαιώνει ὅ,τι ὁ Πλάτων ‘ἐξορίζει,’ ἀλλὰ δὲν τὸ κάνει παρὰ μόνο ἐπειδὴ τὸ θεωρεῖ εὐκόλως ἐννοούμενο. Καὶ εἶναι πράγματι. Ἐφόσον τὴν διενεργοῦν λύπη καὶ φόβος, ἡ κάθαρση τῶν παθῶν δὲν μπορεῖ νὰ σημαίνει ἀπάθεια, ἀλλὰ διαφορετικὴ ὕπαρξη καὶ λειτουργία ἢ κατεύθυνση τῶν παθῶν στὴν ψυχή.

Ὅμως ἡ περιπέτεια εἶναι αὐτὸ ποὺ εἶναι, πῶς θὰ μποροῦσε νὰ νοηθεῖ κάθαρσή της; Γιὰ ποιό λόγο ἡ χαρὰ τῆς συνάντησης μὲ τὸ παιδί μου εἶναι προβληματικὴ ἀπὸ μόνη της, ἀλλὰ ἀποκτᾶ καθαρότητα καὶ ὑγεία ὅταν τὴν βιώσω στὴν συνάντηση τοῦ Ὀδυσσέα μὲ τὸ παιδί του;

Τὸ πάθος ὡς τέτοιο παραμένει τὸ ἴδιο, ἀλλὰ στὴν δεύτερη περίπτωση καθαίρεται ἀπὸ τὴν ἀτομικότητα, παύει νὰ ταυτίζεται μὲ συμπτωματικὲς ἢ κατώτερες περιστάσεις, δημιουργῶντας πιὸ γενικὴ εἴτε ἰδανικὴ εἰκόνα στὴν συνείδηση, ὁπότε ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾶ δυνατότητα γιὰ πιὸ ἔγκυρη παρατήρηση καὶ αὐτογνωσία, συνεπῶς καὶ εὐκαιρία νὰ ἐκτιμᾶ καλύτερα τὶς ἱεραρχήσεις καὶ τοὺς σκοπούς του. Γι αὐτὸ ὁ Ἀριστοτέλης, φθάνοντας στὰ ἄκρα τὴν ἀντίθεση μὲ τὸν Πλάτωνα, θὰ πεῖ πὼς ἡ ποίηση ὄχι μόνο δὲν ζημιώνει, ἀλλὰ εἶναι πιὸ φιλοσοφικὴ τοὐλάχιστον ἀπὸ τὴν ἱστορία. Στὴν διαφορὰ αὐτή, ἱστορίας καὶ ποίησης, ὡς πρὸς τὴν φιλοσοφικὴ ἀξία, θὰ γίνει ἀντιληπτὴ ἡ κάθαρση τῶν παθῶν στὴν ψυχή, ὡς ἀπομάκρυνσή τους ἀπὸ τὶς ἰδιάζουσες ἢ / καὶ μειονεκτικὲς διαστάσεις τῆς ἀτομικῆς καθενὸς περιπέτειας. Πρόκειται πάντα γιὰ τὴν ἀναγωγὴ στὸ καθολικὸ καὶ τὴν αὐτογνωσία.

Αρχική ||| Επόμενη σελίδα

    Πρβλ.:  Οι Αρχαίοι Έλληνες * Το βιο-μηχανικό πρόταγμα * Κίρκεγκωρ, Η αγωνία που λυτρώνει * Ὀρθοδοξία, Καθολικισμός, Εὐρώπη - Ἐρωτήσεις καὶ Ἀπαντήσεις * Σωφρόνιος Σαχάρωφ, Το Άκτιστο Φως