url : https://www.ellopos.gr/papaioannou.asp
Έτσι εξαφανίζονται οι φραγμοί που χωρίζουν την ύλη, τη ζωή και το πνεύμα και στο φαινόμενο της ζωής επιχειρείται το πέρασμα από το αντικείμενο στο υποκείμενο και η σύνδεση των δύο επιπέδων. «Το σύστημα της φύσης», λέει ο Σέλλινγκ, «είναι το ίδιο με το σύστημα του πνεύματός μας»[12] -πράγμα που δεν σημαίνει ότι είναι φτιαγμένο «με τις σκέψεις μας». Η ενοποιητική δύναμη της έννοιας δεν είναι μια αποκλειστικά ανθρώπινη ικανότητα, αλλά ο τρόπος ύπαρξης και δράσης της φύσης, έτσι όπως εμφανίζεται στο επίπεδο της Ζωής. Εδώ ο μηχανικός δεσμός αιτίου και αιτιατού παύει να ισχύει: κάθε οργανικό ον φέρει το ίδιο το λόγο της ύπαρξής του· είναι αίτιο και αιτιατό του εαυτού του· κανένα από τα μέρη του δεν μπορεί να αποχωριστεί από το όλον και το όλον συνίσταται στην αμοιβαία δράση των μερών. Στο βάθος κάθε οργανικού όντος υπάρχει μια έννοια, γιατί, λέει ο Σέλλινγκ προαναγγέλλοντας τον Χέγκελ, «υπάρχει έννοια κάθε φορά που υπάρχει μια αναγκαία σχέση ανάμεσα στο όλον και τα μέρη, ανάμεσα στα μέρη και το όλον». Όμως αυτή η έννοια που θεμελιώνει την ενότητα του οργανισμού δεν αποτελείται από μια ξένη νόηση (θεία ή ανθρώπινη) που βρίσκεται έξω από αυτόν, αλλά του είναι εμμενής, όπως είναι η ψυχή στο σώμα. Αν του είναι ασυνείδητη, δεν παύει παρ' όλα αυτά όμως να προαναγγέλλει την έννοια έτσι όπως δρα συνειδητά στο ανθρώπινο ον. Θεωρημένη από τη σκοπιά του οργανισμού όπου ενώνονται, σε μια εσωτερική σκοπιμότητα, ιδεατό και πραγματικό, η φύση χάνει την πραγμοποιημένη φαινομενικότητά της και αποκαλύπτεται ταυτόσημη με το πνεύμα: «Η φύση είναι το ορατό πνεύμα, το πνεύμα η αόρατη φύση». Υποκείμενο και αντικείμενο δεν είναι πλέον αντίθετα, αλλά διαβαθμίσεις στο εσωτερικό μίας και μόνης ουσίας· στο ένα άκρο της φύσης, «στη λεγόμενη άψυχη φύση», κυριαρχεί ακόμη το αντικειμενικό· στη ζώσα, ζωική φύση, το αντικειμενικό κατέχει ήδη μια υποδεέστερη θέση, για να γίνει, στην ανθρώπινη συνείδηση, τελείως λανθάνον ως αντικειμενικό, ένα «απλό σημείο στήριξης του υποκειμενικού». Η ιδέα της ολότητας έμοιαζε ξανά να γίνεται δυνατή· το σύμπαν, που το σύγχρονο πνεύμα είχε τεμαχίσει επ' άπειρον και το είχε υποτάξει στην αντίθεση υποκειμένου-αντικειμένου, έμοιαζε να ανασυγκροτείται. Στον κόσμο μας όπου, όπως λέει ο Σέλλινγκ, «δεν υπάρχει πλέον τίποτε που να μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους σε μια κοινή αντίληψη»[13], αυτός ο καινούργιος σπινοζισμός, που έδινε ξανά στη φύση την ψυχή που της είχε στερήσει ο χριστιανισμός, αποτελούσε ταυτόχρονα το έναυσμα μιας νέας συμφιλίωσης «που θα ένωνε ξανά τους ανθρώπους σε μια κοινή θρησκεία»...
