Λ. Μάμφορντ, Ἡ μηχανοποίηση τῶν ἐπιστημῶν
Ἡ προσωπικότητα στὴν ἱστορία (μτφρ. Κ. Κουρεμένος, Ἀθήνα 1988, ἀποσπάσματα ἀπὸ τὶς σελ. 63-6)
Τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ Μπέικον γιὰ τὶς πρακτικὲς ἐφαρμογὲς τῆς ἐπιστήμης τὸν ἔκανε φυσικὰ ἀγαπητὸ στὸν Μακόλεϋ καὶ στοὺς ἄλλους ὠφελιμιστὲς τοῦ 19ου αἰῶνα, ἀφοῦ ὁ Μπέικον στὸ Novum Organum δήλωνε μὲ παρρησία πὼς “ὁ θεμιτὸς σκοπὸς τῶν ἐπιστημῶν εἶναι νὰ προικίσουν τὴν ἀνθρώπινη ζωὴ μὲ νέες ἐφευρέσεις καὶ πλούτη”. Ὁ σκοπὸς αὐτὸς εἶναι περισσότερο ἀμφισβητήσιμος ἀπ' ὅσο φανταζόταν ὁ Μπέικον· ἀκριβῶς ὅμως ἐξαιτίας τῆς ἐπιταχυνόμενης ἐκπλήρωσης αὐτῶν τῶν ὑποσχέσεων ἀπὸ τὶς ἐπιστῆμες, ἰδιαίτερα στὴν τελευταία πεντηκονταετία, οἱ ἐθνικὲς κυβερνήσεις καὶ τὰ μεγάλα βιομηχανικὰ συγκροτήματα αὔξησαν κατὰ πολὺ τὴν οἰκονομική τους ἐνίσχυση τῆς ἐπιστημονικῆς ἔρευνας. Ἡ ἀξία τοῦ Μπέικον βρίσκεται στὸ ὅτι ἔκανε φανερὸ πὼς δὲν ὑπῆρχε ὄψη τῆς φύσης ποὺ νὰ μὴν ἐπιδέχεται μετασχηματισμοὺς καὶ βελτιώσεις μέσῳ τῆς ἀπεριόριστης ἐφαρμογῆς τῆς πειραματικῆς μεθόδου. Ἡ ἀνάγκη εἶχε πάντα σταθεῖ ἡ πιὸ ἀπρόθυμη μητέρα τῆς ἐφευρετικότητας· ὁ Μπέικον κατάλαβε πὼς ἡ περιέργεια ἦταν ἕνας πολὺ γονιμότερος συγγενής, καὶ πὼς οἱ ἐφευρέσεις ποὺ προάγονταν μ' αὐτὸ τὸν τρόπο θὰ γίνονταν γεννῆτρες νέων ἀναγκῶν.
Πρβλ.: Το βιο-μηχανικό πρόταγμα * Ντυμόν, Προτεσταντισμός και ατομικισμός * Ἀρέντ, Ἡ πλάνη ὡς ἐπιστήμη * Ντυμόν, Ἐργαλειοποίηση τῆς γνώσης * Καστοριάδης, Ἔγκλειστοι τοῦ ἐπιστημονικοῦ σπηλαίου...
